Rekuperacja to innymi słowy wentylacja mechaniczna nawiewowo-wywiewna z wymiennikiem ciepła. Pozwala na odzysk ciepła ze zużytego powietrza wydalanego na zewnątrz budynku i ogrzanie tym ciepłem świeżego powietrza nawiewanego z zewnątrz. Rekuperacja jest coraz częściej montowana w nowoczesnych domach jednorodzinnych, stając się synonimem oszczędności energii cieplnej.

Korzyści z rekuperacji

Rekuperacja powietrza pozwala na zmniejszenie rachunków za ogrzewanie pomieszczeń poprzez odzysk ciepła ze „zużytego” powietrza wywiewanego na zewnątrz budynku. „Zużyte” powietrze gromadzi się w wymienniku ciepła i nagrzewa świeże powietrze, które dostanie się do budynku. Mimo że wentylacja mechaniczna opiera się na ruchu powietrza w dwie strony, powietrze czyste, napływające z zewnątrz, nie miesza się z ogrzewającym, które jest wywiewane. W ten sposób można ograniczyć stratę ciepła nawet do 50%. Zmniejszenie zapotrzebowania na energię cieplną budynku może przynieść dodatkowe oszczędności, np. przy zakupie mniejszej liczby grzejników i przewodów do ogrzewania podłogowego.
Zastosowanie wentylacji nawiewowo-wywiewnej z wymiennikiem ciepła z pewnością jest bardziej komfortowe niż tradycyjna wentylacja grawitacyjna. Rekuperacja eliminuje ryzyko powstawania przeciągów, a dzięki temu zwiększa komfort użytkowania budynku. Zbyt wilgotne powietrze może być odprowadzone lub osuszone przez osuszacze. Warto jednak pamiętać, że w wentylacji nawiewowo-wywiewnej znajdują się filtry, które skutecznie oczyszczają powietrze i mogą zmniejszać jego wilgotność. Kolejną dość istotną zaletą stosowania rekuperatorów jest sprawność ich działania. Rekuperator działa o każdej porze roku i bez względu na warunki pogodowe. W czasie zimy nie zwiększa zapotrzebowania na ciepło, a w okresie letnim może skutecznie chłodzić pomieszczenia. Co ważne, sam rekuperator nie ogrzewa lub ochładza powietrza. Potrzebny jest to tego gruntowy wymiennik ciepła (GWC) lub inna jednostka chłodząca.

Istnieją też wady

Rekuperacja ma także swoje minusy. Jednym z nich są dość wysokie koszty instalacyjne. Pewną niedogodnością może być uzależnienie wentylacji od dostaw energii elektrycznej, ponieważ w przypadku braku prądu rekuperacja przestanie działać. Konieczność zasilania wentylacji niesie ze sobą większe rachunki za energię elektryczną, lecz nie są to zbyt duże wydatki. Orientacyjny koszt pracy wentylacji to ok. 250–500 zł na rok.
Omawiając wady rekuperacji, należy także wymienić możliwość wystąpienia awarii. Wentylacja nawiewowo-wywiewna z odzyskiem ciepła jest wyposażona w przynajmniej kilka urządzeń, które mogą ulec uszkodzeniu. Aby wyeliminować ryzyko awarii, należy zainwestować w lepszą jakościowo rekuperację. Większość firm udziela przynajmniej dwuletniego okresu gwarancyjnego na sprzęt, a gwarancja na dobrą jakościowo instalację może wynosić nawet do 10 lat.
Ostatnią wadą tego rozwiązania jest hałas w domu. Rekuperacja powietrza ustawiona na najniższą moc może wytwarzać od 30 do 40 dB. Nie jest to zbyt duża wartość, jednak z pewnością ją słychać. Wentylatory ustawione na największą moc mogą już emitować dźwięk o częstotliwości 60 dB. Głośność pracy urządzeń jest uzależniona od średnicy kanałów, szybkości przepływu powietrza oraz od projektu rekuperacji. Dlatego dobrym pomysłem będzie montaż dodatkowych elementów tłumiących.

Tajemnicze GWC

Specyficznym rodzajem wymiennika ciepła jest gruntowy wymiennik ciepła (GWC). Umieszcza się go w ogrodzie, w pewnej odległości od domu, gdzie pełni rolę czerpni świeżego powietrza. Przy standardowej wentylacji nawiewowo-wywiewnej z wymiennikiem ciepła montuje się ją na ścianie budynku, jednak w takiej sytuacji istnieje zagrożenie wwiewania powietrza gorszego (np. zanieczyszczonego przez komin). Przy montażu czerpni z dala od domu powietrze można doprowadzić do budynku kanałem wentylacyjnym pod ziemią. Gruntowny wymiennik ciepła pozwala na wstępne ogrzanie lub schłodzenie doprowadzanego do domu powietrza. Aby pełnił taką funkcję, musi być wkopany na głębokość min. 1,5 metra, gdzie panuje stała temperatura ok. 10 stopni C.
Najprostszy gruntowy wymiennik ciepła to najzwyklejsza, odporna na korozję rura (może być PCV, kamionkowa lub ze stali ocynkowanej). Jej średnica powinna być nie mniejsza niż ta z króćców w centrali wentylacyjnej. Co ważne, rura powinna mieć około 50 metrów długości, aby efektywnie ogrzewać i schładzać transportowane nią powietrze (przy małej działce można np. poprowadzić ją dookoła budynku).

Czy warto zainwestować?

Nie ulega wątpliwości, że wentylacja powietrza z odzyskiem ciepła i sam rekuperator jest bardzo wygodnym rozwiązaniem, lecz loszt rekuperacji z odzyskiem ciepła jest wyższy od tradycyjnej wentylacji grawitacyjnej. Należy pamiętać jednak, że w dobrze zaizolowanych budynkach najlepiej sprawdza się wentylacja nawiewowo-wywiewna. Budowa tańszej wentylacji grawitacyjnej nie miałaby w tym wypadku sensu. Dobrze zaizolowane okna i drzwi nie będą w stanie wyrównać podciśnienia, zimne powietrze dostanie się poprzez przewody wentylacyjne, a to z kolei wychłodzi cały budynek.
Dlatego wentylacja nawiewowo-wywiewna z systemem odzysku ciepła staje się wygodną alternatywą dla wentylacji naturalnych. Dodatkowe wymienniki ciepła zapewniają komfort użytkowania budynku i zmniejszają jego zapotrzebowanie na energię cieplną. To z kolei zmniejsza koszty za ogrzewanie. Można zatem przyjąć, że montaż rekuperacji jest szczególnie opłacalny w dobrze zaizolowanych domach jednorodzinnych. Taki system wentylacji powinien być już przewidziany w projekcie budowlanym.
Rekuperacja wykonana w istniejącym budynku nie będzie już tak skuteczna i wydajna. Dodatkową niedogodnością okaże się konieczność wykonania kompleksowego remontu, który pochłonie kolejne wydatki. Dlatego montaż wentylacji nawiewowo-wywiewnej w starych, słabo zaizolowanych budynkach nie ma sensu. W tym wypadku wystarczająco dobrze sprawdza się wentylacja grawitacyjna, najprostsza wentylacja mechaniczna bądź wentylacja hybrydowa.

Co składa się na koszty rekuperacji w domu?

Rekuperacja jest wykorzystywana przede wszystkim w domach energooszczędnych i pasywnych, więc często jest wliczana w koszty ich budowy. Cena systemu rekuperacji jest kwestią indywidualną, którą oblicza się w oparciu o parametry budynku. Na ostateczny koszt składają się:
– rekuperator wraz z kompletem filtrów,
– materiały wykorzystane podczas prac montażowych,
– projekt instalacji (jego cena zazwyczaj znajduje się już w kosztach montażowych),
– sterowniki do rekuperatora,
– usługa montażowa instalacji odzysku ciepła,
– koszt wyposażenia dodatkowego (np. czujniki wilgotności, osuszacze, wymiennik ciepła).

Filtry do rekuperatora trzeba wymieniać dość często – średnio co 2–3 miesiące. Oryginalne filtry polecane przez producentów mogą być sporym wydatkiem, ale do niektórych modeli pasują o wiele tańsze zamienniki. Dlatego warto sprawdzić przed wyborem konkretnego modelu również ten koszt eksploatacyjny. Co ciekawe, w niektórych filtrach można wymienić samą tkaninę filtracyjną lub wręcz ją wyprać, co wydłuża czas wymiany nawet do roku.

Źródło: Kalkulatory Budowlane, www.kb.pl